عاشورا؛ بانگ رسای دادگری و آزادی خواهی

نوعی نظام و مکتب فکری را ترسیم کرد تا مسلمانان، راه سعادت و تقرب الهی را با تاسی از آموزه های این امام همام(ع) بیابند. امام حسین(ع) و یاران باوفایش با قیام علیه استبداد و فساد موجود در حکومت اموی حیاتی دوباره را به شریعت اسلام بخشیدند و با روشنگری از تحریف مکتب رسول اکرم(ص)‌ […]

نوعی نظام و مکتب فکری را ترسیم کرد تا مسلمانان، راه سعادت و تقرب الهی را با تاسی از آموزه های این امام همام(ع) بیابند. امام حسین(ع) و یاران باوفایش با قیام علیه استبداد و فساد موجود در حکومت اموی حیاتی دوباره را به شریعت اسلام بخشیدند و با روشنگری از تحریف مکتب رسول اکرم(ص)‌ پیشگیری کردند.

نهضت عاشورا با آشکار ساختن چهره واقعی حکومت یزیدیان، سبب شد تا حجابی را که خلفای اموی با تزویر و ظاهرسازی در برابر دیدگان مردم ایجاد کرده بودند، فروافتد و بدین گونه شهدای کربلا با اهدای جان خویش ماهیت حکومت وقت را افشا ساختند و پرچم عزت اسلام را برای همیشه استوار نگاه داشتند.

نهضت عاشورا از چنان اهمیتی در تاریخ اسلام برخوردار است که با گذشت سده های طولانی از وقوع این واقعه، همچنان زنده و پویا به شمار می رود و مسلمانان آن را به عنوان الگوی پاسداری از ارزش های اسلامی پاس می دارند. قیامی که رسالتی دشوار را برعهده دانشمندان دینی نهاده است تا به انتقال پیام حقیقی این نهضت بپردازند و از تریبون های ویژه این ایام برای انعکاس سخنان حق، هدایت جامعه و ارتقای انسجام و وحدت ملی بهره ببرند.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز واقعه عاشورا با آیت الله «محسن غرویان» استاد دروس سطح عالی حوزه علمیه قم و پژوهشگر امور دینی به گفت وگو پرداخت.

** عدالت طلبی و آزادی خواهی؛ رمز ارادت ایرانیان به امام حسین(ع)
ایرانیان از ملت هایی محسوب می شوند که پس از پذیرش اسلام، پذیرای تشیع شدند. در فرهنگ شیعه، امام علی(ع) و فرزندانشان از لحاظ عدالت طلبی و آزادی خواهی به الگویی تمام نما از خصلت های انسانی بدل شده اند و اینگونه مورد علاقه ایرانیان قرار گرفتند. در این میان امام حسین(ع) و نهضت ایشان جایگاه ویژه ای دارد و این عشق و علاقه به لحاظ فترت و وجدان است یعنی ایرانیان ملتی آزادی خواه و عدالت طلب بوده اند و سیدالشهدا(ع) به عنوان شخصیتی آزاده در قلب های مردم ایران رسوخ کرده است.

حمایت از عدالت و آزادی موجب شد تا شیعیان پس از گذشت سده ها به عزاداری در این ایام بپردازند و این حادثه، انگیزه ای را فراهم آورد تا فریاد دادگستری و آزادی خواهی در طول تاریخ نواخته شود و هر سال در دهه نخست محرم با یادآوری این رویداد بزرگ و تبیین آن با برگزاری مراسم و عزاداری ها، بستر مهرورزی در میان افراد جامعه مهیا می شود و آموزه های اخلاقی بسیاری به این بهانه بیان شده و خطیبان و نویسندگان با سخنرانی هایی که انجام می دهند، ارزش‌های اخلاقی و معنوی را دوباره در دل ها زنده می کنند و استمرار این مراسم، فرهنگ آزادی خواهی و حقیقت طلبی را همچنان زنده نگاه می دارد، تمام بزرگان دینی معتقدند که اسلام و تشیع به برکت عاشورا زنده مانده است بنابراین باید دقت کرد که لطمه ای به محتوای این مراسم و مناسک وارد نشود و پیام های اخلاقی و معنوی این نهضت به طور مستمر به اطلاع پیروانان اهل حق برسد و در دل آنها نواخته شود تا تاثیر عرفانی خود را بگذارد.

** تاثیر غیرقابل انکار قیام عاشورا بر نهادینه شدن فرهنگ مقاومت
امام خمینی(ره) معتقد بودند که انقلاب ایران ادامه نهضت امام حسین(ع) و همچنین دفاع مقدس نیز استمرار فرهنگ شهادت طلبی و جهاد سیدالشهدا(ع) است. رزمندگان ایران در طول سال های دفاع مقدس، رمز مقاومت و ایستادگی را از قیام سالار شهیدان(ع) آموختند و با شعار یا حسین گام در عرصه جهاد نهادند و هفته دفاع مقدس تجلی همان فرهنگ عاشورایی به شمار می رود، ایران و انقلاب مدیون نهضت امام سوم شیعیان(ع) است که جوانان با شور حسینی به شهادت رسیدند، مجروح شدند، مقاومت کردند و رنج اسارت را به جان خریدند. تمام این ایثارها و شهامت ها بر پایه الگوگیری از نهضت این امام همام بود و در سال جاری همزمانی هفته دفاع مقدس با ایام محرم می تواند بسیار درس آموز باشد.

** مبارزه با فساد، نقطه بارز قیام عاشورا
اسلام با رسالت پیام آوری پیامبر اکرم(ص) آغاز شد در تمام آموزه های حضرت محمد(ص) به طور آشکار به مبارزه با ظلم و فساد پرداخته شده است اما در قیام امام حسین(ع) اتفاقی عینی و عملی در رویارویی با ظلم و ستم اتفاق افتاد و اوج این حق طلبی در نهضت عاشورا به حقیقت پیوست که با یک پایان غمبار نیز همراه شد و این قیام تأثیری شگرف بر تاریخ اسلام و تشیع نهاد و نام سیدالشهدا(ع) به عنوان پرچمدار مبارزه با استبداد در تاریخ ثبت شد و بدین ترتیب نماد مبارزه با ستمگری لقب گرفت.

**همدلی و انسجام در پرتو قیام کربلا
امام حسین(ع) آنچنان مظلومانه به شهادت رسیدند که هر فردی به دور از گرایش های سیاسی و جناحی در مراسم عزاداری امام حسین(ع) به میدان می‌آیند و هر آنچه را که در توان دارند، انجام می دهند و به امور عام المنفعه می پردازند و این همبستگی بهترین عنصر برای تحقق انسجام ملی و ایجاد فضای همدلی و همکاری میان مردم به شمار می رود.

**ضرورت پرداختن به محتوای قیام کربلا
مراسم عاشورا و عزاداری امام حسین(ع) فارغ از شکل و ظاهر آن، محتوایی عمیق دارد و بزرگترین آفت آن است که عزاداران، بیشتر به صورت و شکل این عزاداری ها بپردازند و از محتوای آن بکاهند و بیشتر یک مراسم نمادین و سمبلیک به شکل کارناوال های مذهبی باشد. این امر سبب می شود تا از تأثیر عزاداری های عاشورا بر روح و قلب انسان کاسته شود. باید برای حل این مساله فکری کرد و سخنرانان می بایست در این ایام بیشتر سخنان و سیره امام(ع) را تبیین کنند. و وقوع برخی اتفاق ها در این ایام با محتوای فرهنگ عاشورایی سازگاری ندارد چراکه جهانیان نیز شاهد برپایی این مراسم هستند، بنابراین ما باید ارزش های دینی و اخلاقی را حفظ کنیم و به نام مراسم عزاداری به ناهنجاری‌های اجتماعی دامن نزنیم و به همین علت باید برنامه‌ریزی دقیق تری صورت پذیرد و بیشتر به انعکاس فرهنگ حسینی پرداخته شود.

** بدعت ها و خرافات، آسیب حقیقی به مناسک عاشورا
بدعت ها و خرافات نیز از جنبه های صوری این مراسم نشات می گیرد به طور شفاف باید گفت بیشتر عزاداری ها در اختیار مداحان و مرثیه خوانان قرار دارد در حالی که این افراد شناخت و آگاهی های علمی عمیق را از معارف دینی ندارند و به اعتبار صوت و هنری که دارند مراسم را در دست می گیرند در حالی که می بایست محور اصلی این مراسم بر عهده دانشمندان متفکر باشد تا با تحلیل و تحقیقات علمی و افکار عالمانه بتوانند از این فرصت بهره برداری کنند تا این مراسم، تاثیرگذاری لازم را داشته باشد و این آیین ها در یکسری نمایش های صوری خلاصه نشود.

نقصان وجود یک متولی، برای تعیین صلاحیت مداحان و سخنران مراسم مذهبی به چشم می آید و علما و مراجع حوزه علمیه می بایست نظارت بیشتری بر این مساله داشته باشند چرا که برگزاری اینگونه آیین ها با دین و فرهنگ مذهبی افراد گره خورده است و باید نظارت به صورت دقیق باشد تا فرهنگ دینی و مذهبی به درستی انتقال یابد و بسترساز دلزدگی نسل جوان نشود./ ایرنا