تراژدی یک راهپیمایی خونینِ ناتمام؛ ۱۵ خرداد ۶۱ در ایلام چه گذشت؟

شاید کمتر کسی بداند در تاریخ این سرزمین دردکشیده ایران، دست روزگار ۲ بار ۱۵ خرداد را برجسته کرده است، یک‌بار در سال ۴۲ و شهر قم که همگان از آن آگاه‌اند و یک‌بار هم در سال ۶۱ و شهر جنگ‌زده و محنت‌کشیده ایلام که کمتر کسی از آن خبر دارد. سال ۶۱ که کشور […]

شاید کمتر کسی بداند در تاریخ این سرزمین دردکشیده ایران، دست روزگار ۲ بار ۱۵ خرداد را برجسته کرده است، یک‌بار در سال ۴۲ و شهر قم که همگان از آن آگاه‌اند و یک‌بار هم در سال ۶۱ و شهر جنگ‌زده و محنت‌کشیده ایلام که کمتر کسی از آن خبر دارد.

سال ۶۱ که کشور درگیر جنگ ناخواسته تحمیلی بود و ایلام نیز یکی از خطوط مقدم و اصلی جبهه‌ها بود و علاوه بر مناطق عملیاتی، شهرها و مناطق مسکونی این استان هیچ‌گاه از آماج حملات هوایی موشک‌ها و هواپیماهای عراقی در امان نبود.

نیروی هوایی عراق در هرزمان و فرصتی برای بمباران مناطق مسکونی اقدام می‌کرد و در این راستا پرونده‌ای سیاه‌تر از شب ظلمانی برای خود در تاریخ برجای گذاشت.

یکی از آن ایام تلخ که در حافظه تاریخی استان ایلام به یادگار باقی‌مانده حادثه تلخ بمباران هوایی رژیم بعث در ۱۵ خرداد سال ۶۱ بود که در این حادثه هولناک جمع زیادی از مردم شهر ایلام جان خود را از دست دادند و مظلومانه و بی‌پناه به خاک و خون کشیده شدند.

۱۵ خرداد سال ۶۱ فرارسیده بود و مردم ولایی ایلام از چند روز قبل خود را برای گرامیداشت واقعه ۱۵ خرداد سال ۴۲ آماده کرده بودند اما نمی‌دانستند که خود خرداد خونین دیگری رقم می‌زنند و صفحه‌ای جدید به کتاب تاریخ این سرزمین می‌افزایند.

طبق برنامه‌ریزی‌های از قبل انجام‌شده مقرر بود مردم متدین و متعهد به انقلاب ایلام باوجوداینکه درگیر جنگ بودند اما از گرامیداشت واقعه ۱۵ خرداد سال ۴۲ غافل نشدند و برای گرامیداشت این روز که به فرموده امام راحل «عزای همیشگی است» از چند روز قبل برنامه‌ریزی کرده بودند.

عراق از سال ۵۹ تا سال ۶۱ و پیش از وقوع بمباران ۱۵ خرداد به‌کرات مناطق مسکونی شهری و روستایی را بمباران کرده و تعداد زیادی از مردم را به شهادت رسانده بود و در ۱۴ خرداد همان سال که مردم خود را برای گرامیداشت ۱۵ خرداد آماده می‌کردند اطلاعیه‌ها، شایعه‌ها و هشدارهایی مبنی بر احتمال حمله هوایی عراق به شهر ایلام در روزهای آینده مخابره شده بود.

اما ۱۵ خرداد که از راه رسید مردم خود را برای برگزاری آیین گرامیداشت واقعه ۱۵ خرداد ۴۲ آماده می‌کردند و بنا بر برنامه‌ریزی‌های انجام‌گرفته مقررشده بود صبح روز ۱۵ خرداد مردم از مسجد جامع شهر ایلام به‌طرف میدان سعدی و سپس میدان خیام حرکت کنند.

در آن روز بیشتر مردم‌ ازجمله کسبه و مغازه‌داران امورات روزمره خود را تعطیل کرده بودند تا به خیل جمعیت حاضر در راهپیمایی بپیوندند و مغازه‌ها تعطیل‌شده بود.

جمعیت زیادی در طول مسیر از پیش تعیین‌شده به راه افتاد و راهپیمایی با آرامش و بدون مشکل خاصی طبق برنامه در حال انجام بود تا اینکه به ناگاه و در چشمی به هم زدن ورق برگشت و ایلام خود آبستن خرداد خونین دیگری شد و تراژدی قیام خرداد ۴۲ قم در خرداد ۶۱ ایلام تکرار شد.

بنا به اسناد به‌جای مانده از سال ۶۱ و گفته شاهدان عینی، راهپیمایان از میدان سعدی هم عبور کردند که ناگاه غرش سهمگین هواپیماهای رژیم بعث با شکستن دیوار صوتی مردم بی‌پناه و بی‌دفاع حاضر در راهپیمایی را هدف و آماج حملات بی‌امان بمب‌افکن‌های خود قراردادند.

با توجه به بسته بودن مغازه‌ها راهپیمایان جان پناهی برای ایمن ماندن از حملات هواپیماهای عراقی نیافتند و به سهولت طعمه بمب‌افکن‌های عراقی شدند و مراسم آن‌ها به علت حمله هوایی رژیم بعث عراق به خاک و خون کشیده شد و برای همیشه ناتمام در تاریخ ثبت شد.

علاوه بر مسیر راهپیمایی، تعدادی از بمب‌ها به منازل اطراف هم‌جوار نیز اصابت کرد و ساکنان آن منازل نیز به خیل شهدای راهپیمایی ۱۵ خرداد پیوستند و در این حادثه تلخ و خون‌بار ۳۷ زن، مرد و کودک جان خود را از دست دادند و قربانی صدامیان شدند.

تشییع پیکر شهیدان مظلوم این حادثه دردناک روز ۱۶ خرداد همان سال و با حضور مسئولان لشکری و کشوری ازجمله شهدای محراب اشرفی اصفهانی و صدوقی و مسئولان استانی و خیل مردم عزادار ایلام برگزار شد و نکته قابل‌توجه اینکه برخی از این شهدا معاودین شیعه عراقی با اصلیت ایرانی بودند که توسط رژیم بعث عراق از این کشور رانده و به ایلام پناه آورده بودند.

در اثر حملات هوایی ناجوانمردانه رژیم منحوس بعث عراق برخی خانواده‌ها چندین عضو خود را از دست دادند و اسامی شهدای واقعه تلخ و جان‌گداز ۱۵ خرداد سال ۶۱ ایلام به این شرح است: احسان مؤمنی سه‌ساله، محسن مؤمنی سه‌ساله، طوطی مؤمنی، احمد غیاثی ۱۴ ساله، علی غیاثی ۱۶ ساله، نجیمه غیاثی، حنا غیاثی ۱۱ ساله، بهجت بهارستانی، جعفر رشیدی کهره ۲۱ ساله، جیران مامی ۳۷ ساله، موسی محمدی سه‌ساله، رحمت علی رحمتی ۶۱ ساله، رستم بگ حق نظری ۸۴ ساله، زینب حیدریان، والیه قربانزاده، زینب قربانزاده ۴ ساله، موسی قربانزاده ۱۶ ساله، فاطمه قربانزاده ۱۲ ساله، کریمه قربانزاده ۱۹ ساله، شهین طهماسبی پور ۱۵ ساله، عزت الملوک طهماسبی پور هشت‌ساله، ماریا طهماسبی پور ۱۱ ساله، سیدنبی موسوی ۱۱ ساله، شربت پنجستونی، مهوش پروری ۲۲ ساله، وحیده پروری ۲۱ ساله، شربتی سروری، عبدعلی اشرفی ۳۰ ساله، فرزاد اسکندری ۱۱ ساله، قمر حیدری، گل طلا یوسفی، لیلا هاشمی ۶ ساله، محمدرضا شرفی ۱۲ ساله، نریمان محمدبیگی، نصرت اله بشار ۱۳ ساله و نورخاص یوسفی نژاد.

رنج شهادت غریبانه شهدای واقعه خرداد سال ۶۱ هنوز هم بر تن و روح این شهر مظلوم بعد از گذشت ۴۲ سال همچنان تازه باقی‌مانده است.

به گزارش ایرنا، مناطق مسکونی شهری و روستایی استان ایلام در طول هشت سال جنگ تحمیلی به‌کرات و افزون بر ۳۰۰ بار موردتهاجم هواپیماهای عراقی و حامیان غربی این رژیم قرار گرفت.

مردم آواره ایلام در زمان آوارگی و حتی در زیر چادرها هم از حملات هوایی عراق در امان نبودند و چادرنشینان آواره آماج حملات عراق قرار گرفتند که حادثه روستای ماربره در اسفند ۶۳ یکی از این موارد است که با همکاری نیروی هوایی فرانسه انجام گرفت.

حادثه زمین فوتبال چوار، شهر ایوان، روستای ماربره و آبدانان گوشه‌ای از حملات هوایی هواپیماهای عراقی به مردم عادی استان ایلام در جنگ تحمیلی بود.

ایلام سه هزار شهید، ۱۱ هزار جانباز و ۳۰۰ نفر آزاده دارد که به نسبت جمعیت بیشترین ایثارگر کشور متعلق به این استان است./ایرنا