نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
صنایع دستی در کشورمان به عنوان بخش مهمی از میراث نیاکان و پیشینیانمان شناخته می‌شود؛ به گونه‌ای که سهم مهمی از اصالت، هویت و فرهنگ ایرانی و تمدن‌ساز کشورمان را نه تنها به مخاطبان داخلی که به جهانیان معرفی می‌کند. جامعه صنعتگران و خانواده هنرمندان صنایع دستی در کشورمان بر اساس آمار ثبت شده در […]
صنایع دستی در کشورمان به عنوان بخش مهمی از میراث نیاکان و پیشینیانمان شناخته می‌شود؛ به گونه‌ای که سهم مهمی از اصالت، هویت و فرهنگ ایرانی و تمدن‌ساز کشورمان را نه تنها به مخاطبان داخلی که به جهانیان معرفی می‌کند.
جامعه صنعتگران و خانواده هنرمندان صنایع دستی در کشورمان بر اساس آمار ثبت شده در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در حدود ۵۵۰ هزار نفر و بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته بیش از یک و نیم میلیون نفر را شامل می‌شود.
خانواده‌ای که بنا به نظر قاطبه کارشناسان در کنار تمامی زحماتی که از جان، عشق، روان و حتی سلامت شأن نثار بازتاب میراث نیاکان مان در قالب صنایع دستی به عنوان سفیران فرهنگی کشورمان می‌کنند، کمترین حق را چه از نظر معنوی و چه از نظر مادی در بازار داخلی و جهانی به خود اختصاص می‌دهند.
به همین سبب است که در هفته صنایع دستی (۲۰ تا ۲۷ خردادماه) بهانه‌ای دست داد تا برای رصد و مداقه بر موضوعاتی چون فراز و فرودهای نحوه حمایت از این خانواده بزرگ و شیوه جاری کردن عدالت در حق افرادی که دین و سهم بزرگی در پاسداری از میراث کهن فرهنگی کشورمان نزد جهانیان دارند، سراغ محمدحسین دهقانی معاون دفتر حمایت از تولید صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی گردشگری رفتیم و با او به گفتگویی صمیمی نشستیم. حاصل آن در ادامه از خاطرشما می‌گذرد.
صنایع دستی در گذشته بخش جدایی ناپذیر زندگی مردم بوده است
*جناب دهقانی اجازه بدهید گفت وگو را از اینجا آغاز کنیم. به زعم قاطبه کارشناسان ما از طریق صنایع دستی به جا مانده از میراث نیاکان و پیشینیان مان می‌توانیم بخش مهمی از اصالت، هویت و فرهنگ خودمان را به مخاطبان جهانی معرفی کنیم. اما پرسش اصلی اینجاست که امروزه با توجه به ماشینی شدن تولید بسیاری از صنایع دستی مان، هنوز هم می‌توانیم همان اصالت، هنر، زیبایی شناسی و هویت فرهنگی مان را به مخاطبان ایرانی و جهانی ارائه دهیم؟
– دهقانی: در تعریف جامعی که از صنایع دستی کشورها ارائه می‌شود؛ ما به محصولاتی این نام را اطلاق می‌کنیم که در فرآیند تولید آنها ولو به شکل ماشینی – نه هنر دست – از مواد و مصالح طبیعی و برگشت پذیر به طبیعت استفاده می‌شود. اسباب و ابزاری که شاید پیشینه کهن و در مواردی باستانی داشته باشند اما به دلیل بهره بردن از ارزش‌های فرهنگی و هنری، با هویت و اصالت تولید و ساخته می‌شوند.
در حال حاضر بالغ بر ۲۹۵ رشته کلان صنایع دستی با هزاران زیرمجموعه در کشور داریم.
در حال حاضر بالغ بر ۲۹۵ رشته کلان صنایع دستی با هزاران زیرمجموعه در کشور داریم. این تعداد رشته در کشوری مانند ایران به دلیل تنوع اقلیمی، قومی و فرهنگ‌های محلی بسیار زیادی که دارد در کنار پیشینه و سبقه تاریخی و تمدن ساز آن، برای ما بسیار طبیعی و برای جهانیان بسیار حیرت آور است!
همین مساله باعث شده که به دلیل صادرات و عرضه این محصولات به بازارهای خارجی، صنایع دستی ایران سفیران فرهنگی بسیار مناسبی برای معرفی فرهنگ و هنر ایرانی در بُعد بین المللی به شمار روند.
*حتی با وجود محصولات چینی که کپی صنایع دستی ایران را تولید می‌کنند؟ یعنی سفال لاله جین همدان با مُهر و اصالت هنر ایرانی وقتی با (made in china) – تولید شده در چین – در بازارهای داخلی و بین الملل ارائه می‌شود، هنوز هم می‌تواند طبق فرمایش شما سفیر فرهنگی تمدن کشورمان باشد؟
– دهقانی: ظرفیت‌ها و پتانسیل بالقوه و بالفعلی در محصولات صنایع دستی ما وجود دارد و با وجود هنرمندان خوش ذوق و خلاق هنر صنایع دستی ایران، به جرأت می‌توانم بگویم که محصولات چینی و کشورهای دیگر تحت هیچ شرایط و هیچ زمانی توان رقابت با محصولات صنایع‌دستی هنرمندان ایرانی را ندارند.
تولید سالانه صنایع دستی در سال ۹۷ بالغ بر ۷ هزار میلیارد تومان بود
* آیا نمی‌توان بخشی از بودجه به دست آمده از فروش محصولات صنایع دستی در بازارهای داخلی و خارجی و سهمی که این تجارت در تولید ناخالص ملی دارد استفاده کرد و تنها به بودجه‌های تزریقی و اختصاص یافته دولت به نهادها و سازمان‌ها متکی نبود؟ بودجه‌هایی که می‌دانیم میان اعداد و ارقام اعلام شده آنها تا تخصیص نهایی چقدر فاصله وجود دارد!
– دهقانی: طبق آمار ارائه شده، ۵۴۰ هزار نفر در حال حاضر در سامانه هوشمند صدور مجوزهای صنایع دستی شناسایی شدند که دارای هویت هستند و مشغول فعالیت رسمی هستند. اما نکته اصلی اینجاست که بنا به ارزیابی‌هایی که به صورت کارشناسانه انجام شده بالغ بر یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر جمعیت در واقع صنعتگران صنایع دستی در کشور مشغول فعالیت هستند.
دهقانی: طبق آمار ارائه شده، ۵۴۰ هزار نفر در حال حاضر در سامانه هوشمند صدور مجوزهای صنایع دستی شناسایی شدند که دارای هویت هستند و مشغول فعالیت رسمی هستند. اما نکته اصلی اینجاست که بنا به ارزیابی‌هایی که به صورت کارشناسانه انجام شده بالغ بر یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر جمعیت در واقع صنعتگران صنایع دستی در کشور مشغول فعالیت هستند.
بر اساس همین آمار و اطلاعات میزان تولید سالانه ما اگر اشتباه نکنم بالغ بر ۷ هزار میلیارد تومان در سال ۹۷ برآورد شد. حجم صادرات در پایان سال ۹۷ نیز عدد بسیار خوب ۲۹۷ میلیون دلار را نشان می‌دهد. از سوی دیگر معاونت صنایع دستی در راستای اهداف و سیاست‌های کلانی که دنبال می‌کند به منظور تجاری‌سازی، برندینگ و مارکتینگ صنایع دستی، پروژه‌های بسیار خوب و زیربنایی را در سطح کشور در دست اجرا دارد که نمام اینها نیازمند هزینه کردن‌های مجزا در بخش زیرساختی و عملیاتی است.
همچنین نیابد فراموش کنیم که موانع دیگری در مسیر خدمت رسانی‌های ابتدایی ما به هنرمندان صنایع دستی کشور نیز وجود دارد. به عنوان مثال همین تحریم‌های بسیار ظالمانه اخیر که علیه مردم عزیز ایران صورت گرفته است. با این وجود به جرأت می‌توانم بگویم که صنایع دستی به عنوان سرمایه اجتماعی و فرهنگی به راحتی از تمام این مسائل و موانع سربلند بیرون خواهد آمد.
قطع به یقین طی سال جاری که از سوی رهبر معظم انقلاب به عنوان سال «رونق تولید» نامگذاری شده ما به دنبال آن هستیم که بیش از پیش نسبت به تحقق این مهم – حمایت تمام قد از هنرمندان خانواده صنایع دستی کشور – اقدام کنیم.
وقتی بشر زندگی اجتماعی‌اش را آغاز کرد بی تردید صنایع دستی اولین ابزاری بود که توانست نیازهای ما را برآورده کند و کم کم ارزش‌های هنری به آن اضافه شد.
برای نیل به اهداف متعالی باید به سمت کاربردی کردن محصولات صنایع دستی میان خانواده‌های ایرانی حرکت کنیم و جامعه را با این مفهوم آشنا کنیم که صنایع دستی محصولات کاربردی هستند و باید نگاه به تزئینی بودن و زینتی بودن این وسایل را نزد عموم مردم تغییر دهیم. برای حصول این مهم نیازمند فرهنگ‌سازی، اراده و عزم ملی از طریق تمامی متولیان امر به ویژه فضا و ظرفیت رسانه‌ها هستیم. با تحقق این اتفاق به راحتی می‌توانیم نه تنها تولید داخلی را افزایش دهیم که زمینه ارزآوری کلان را نیز در اقتصاد جامعه ایجاد کنیم. اینگونه است که می‌توانیم در کنار خرج بودجه‌هایی که به آنها اشاره کردید در کنار توسعه ساختار زیربنایی حوزه صنایع دستی حمایت خود از هنرمندان زحمتکش این عرصه را نیز به سطح مطلوب برسانیم.
سهم فعالان صنایع دستی از آورده‌های این هنر در قانون دیده شده است
*جناب دهقانی، صحبت درباره مساله تسهیل فعالیت بخش خصوصی برای رونق حداکثری بازار صنایع دستی داخلی و عرصه بین الملل نکته‌ای بود که من را یاد صحبت‌های دکتر جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری کشورمان در اسفند ماه سال گذشته در این زمینه انداخت. دکتر روحانی به فراهم سازی بسترهای مناسب، گشاده دستی و کمک رسانی دولت به فعالیت‌هایی که ارزآوری برای کشور داشته باشد و تسهیل اتفاقات این حوزه اشاره داشتند. آیا در حوزه صنایع دستی با توجه به ارزآوری بالای آن اقداماتی برای تسهیل فعالیت صادرکنندگان محصولات این حوزه اعم از معافیت از تعرفه‌ها و مشوق‌های جانبی در نظر گرفته شده است؟
– دهقانی: در واقع در بخش بازاریابی هدف، در حوزه صنایع دستی اقدامات بسیار خوبی در دولت یازدهم و دوازدهم در بحث تسهیلگری صورت گرفته است. در این راستا طرحی در سال ۱۳۹۴ به مجلس شورای اسلامی ارائه شد که نهایتاً در سال ۱۳۹۶ به تصویب مجلس رسید. خوشبختانه بعد از سال‌ها حوزه صنایع دستی، مدیران، متولیان و هنرمندان توانستند سهمی در قانونی جامع در حوزه صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور داشته باشد. قانونی تحت عنوان «قانون حمایت از هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع دستی» که در بهمن ماه سال ۹۶ به تصویب رسید.
این قانون در واقع جامعیتی در حوزه‌های مختلف صنایع دستی از تولید، آموزش، ترویج، بازرگانی و صادرات دارد. تمامی این موارد از جمله بحث عوارض و تعرفه‌های گمرکی و معافیت‌هایی که به آن اشاره داشتید تا حدود زیادی در تمامی ۱۵ ماده این قانون لحاظ شده است. تمامی اقدامات حمایتی در آنجا به طور بسیار شفاف و دقیق توضیح داده و از دستگاه‌های مختلف و متولی خواسته شده برای تسهیل فعالیت صادرکنندگان محصولات صنایع دستی از هیچ کوششی فروگذار نکنند.
در اسفند سال ۹۷ بنا به فرمایش ریاست جمهوری و هیأت دولت مصوبه‌ای در هیأت دولت به تصویب رسید که در کنار قانون پیشین مصوب مجلس شورای اسلامی می‌تواند بسیاری از مشکلاتی که در حال حاضر در حوزه صنایع دستی با آن روبه‌رو هستیم را مرتفع کند.
اهم بندهای این مصوبه به معافیت عوارض گمرکی برای واردات ابزارآلات، تجهیزات و وسایل تولید مرتبط با صنایع دستی و همچنین گردشگری برمی گردد که اتفاق مثبتی به ویژه برای بسیاری از تولیدکنندگان بزرگ ما که تا به امروز به واسطه محدودیت‌ها و تحریم‌های ناعادلانه مشکلات بزرگی را در این حوزه متحمل می‌شدند، به شمار می‌رود. این مصوبه می‌تواند به راحتی مشکلات را برطرف کند.
دولت و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وظیفه ذاتی خود که همانا حمایت از صنایع دستی است آگاه است و برنامه‌های بسیار خوبی را برای توسعه این حوزه دنبال می‌کند. با توجه به مشکلاتی که در تأمین و تهیه مواد اولیه در دو سال گذشته رخ داد تلاشمان بر این بود که ما از منابع و ظرفیت‌های داخلی به نحو مطلوبی در جهت تأمین مواد و مصالح اولیه مورد نیاز صنعتگران و تولیدکنندگان صنایع دستی کشور بهره بگیریم که خوشبختانه با مساعدت بسیار خوب و صمیمانه ای از سوی وزارت صنعت، معدن، تجارت مواجه شدیم.
امروز به عنوان تأمین کننده مواد اولیه توانستیم تا حدود زیادی دغدغه تولیدکنندگان و صنعتگران را مرتفع کنیم.
رسیدن به قدرت تولید در حوزه صنایع دستی نیازمند کار پژوهشی است
*شما به آسیب کمبود مطالعات پژوهشی و مبتنی بر تحقیقات علمی در حوزه تولید، معرفی و ارائه محصولات صنایع دستی در دو حوزه بازارهای داخلی و بین المللی به عنوان یکی از آسیب‌های کُندکننده مسیر رشد این هنر – صنعت اعتقاد دارید و یا احساس می‌کنید داشته‌های ما در این حوزه به حد کافی یاری رسان فعالان این عرصه است؟
– دهقانی: قطعاً به ضعف کار پژوهشی و آسیب‌های همراه آن معتقد هستم. در حوزه پژوهش متأسفانه در سال‌های گذشته سازمان با کمبود اعتبارات و بودجه روبه‌رو بوده و قطعاً نتوانسته به طور دقیق در حوزه تحقیق و پژوهش خصوصاً در زمینه مطالعه بازارهای هدف کار جدی داشته باشد.
در واقع دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی نیز باید در پژوهش‌های مرتبط با این زمینه گام بردارند و البته باید اشاره کنم ما در حوزه صنایع دستی تقسیم بندی‌های مختلفی را داریم؛ تولید کنندگان قَدر صنایع دستی و کسانی که محصولات بازارهای هدف را تولید می‌کنند قطعاً با مطالعه و بررسی بسیار دقیق این کار را انجام می‌دهند و در غیر این صورت به موفقیت‌ها و قدرت فعلی دست پیدا نمی‌کردند.
گفت و گو از امین خرمی – ایرنا
این مطلب بدون برچسب می باشد.