راه کسب آرامش از منظر امام صادق(ع)

امروز مصادف با ۲۵ شوال و سالروز شهادت امام جعفر صادق (ع) است. کنیه آن حضرت ابوعبدالله و لقب مشهورش صادق است. القاب دیگری نیز از جمله صابر، طاهر و فاضل دارد. آن حضرت در شوال سال ۱۴۸هجری به شهادت رسید و مدت زندگی آن حضرت ۶۵ سال بود و به شیخ الائمه نیز شهرت دارند.

امام صادق (ع) ۳۱ سال و به روایتی ۳۴ سال در کنار پدرش امام باقر(ع) بوده است. روایت های رسیده از امام صادق(ع) در مسائل مختلف فقهی و کلامی، مجموعه ای گسترده و متنوعی است و برای همین است که مذهب شیعه را مذهب جعفری خوانده اند. گشایشی که در آغاز دهه سوم سده دوم هجری پدید آمد، موجب شد تا مردم آزادانه تر به امام صادق (ع) روی آورند و گشودن مشکلات فقهی و غیر فقهی را از او بخواهند. شاگردان امام صادق (ع) را تا چهار هزار تن نوشته اند و مقصود، کسانی هستند که در مدت افاضه آن حضرت به تناوب از ایشان علم فرا گرفته اند.

حجت الاسلام محمدباقر ولدان به مناسبت سالروز شهادت امام صادق (ع) در گفت و گو با خبرنگار معارف ایرنا به بیان روایتی از آن حضرت پرداخت و گفت: کلام ائمه معصومین (ع) را می توان چشمه سار صدق دانست که در سبک زندگی دینی و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، راهگشا و مورد بهره برداری است. بر همین اساس می توان یک روش زیبا برای رسیدن به زندگی بهشتی و حیات طیبه را ارائه داد و این الگو در بیان و سیره امام صادق (ع) نیز وجود دارد.
وی افزود: سوالی که بشریت امروز دارد این است که همه مردم گمشده خود را یک سبک زندگی همراه با سعادت و خوشبختی می دانند و از امام صادق (ع) نیز همین سوال را پرسیدند که در جلد ۷۵ کتاب بحار الانوار، صفحه ۲۲۸ آمده است. شخصی از امام پرسید که آن حضرت زندگی خود را بر چه اساسی بنا کرده است. به عبارت دیگر درباره سبک زندگی و چیدمان زیست پرسید و امام فرمود که زندگی خود را بر اساس چهار اصل و پایه بنا کرده اند.

نویسنده کتاب قطب نمای راه افزود: انسان در مسیر زندگی خود روابط چهارگانه دارد؛ یکی ارتباط خود با خود، ارتباط خود با خدا، رابطه خود با خلق و ارتباط خود با خلقت و محیط پیرامونی. امام صادق (ع) در این روایت زیبا همین روابط چهارگانه را ترسیم کرده و فرمود «دانستم که کار مرا دیگری انجام نمی دهد، پس تلاش کردم.»

وی با اشاره به ضرورت استقلال فردی در زندگی گفت: وقتی بدانیم که باید به استقلال فردی برسیم، قبل از این که به استقلال اجتماعی و حکمرانی برسیم، باید روی پای خود بایستیم و به قول معروف «خوشا چاهی که آب از خود برآرد» یا می گوییم «کس نخارد پشت من جز ناخن انگشت من» و این ضرب المثل ها همان روایت امام است که رابطه خود با خود را اینگونه تعیین کرده و در روایات نیز تاکید شده کسی که کار خود را به گردن دیگر بیاندازد، از رحمت خدا به دور است. پس انسان باید یک استقلال و خودکفایی فردی را کسب کند که این استقلال مقدمه استقلال اجتماعی و حکمرانی است.

این استاد دانشگاه افزود: دومین اصل زندگی عبارت است رابطه انسان با خدا و امام صادق (ع) فرمود «دانستم که خدا مرا می بیند، پس حیا کردم.» امروز بحث حیا و حجاب یکی از مباحث پربسامد جامعه است. اگر حس خدابینی و خداپنداری را در زیست فردی و اجتماعی خود به کار بگیریم، بسیاری از مشکلات جامعه حل می شود.

وی با اشاره به داستانی از بوعلی سینا گفت: وقتی معلم از دانش آموزان خواست تا هر کدام یک مرغ را در جایی سر بِبُرند که هیچکس نبیند و فردای آن روز هر یک از دانش آموزان مرغی ذبح کرده آوردند، مشاهده کردند که ابن سینا مرغ زنده آورده و هنگامی که استاد سوال کرد که چرا مرغ را نکشته، ابن سینا گفت «در پستوی خانه ها هم که رفتم دیدم خدایی هست که مرا می بیند».

ولدان با اشاره به آیه ۱۴سوره علق گفت: امام خمینی (ره) فرمود «عالم محضر خداست؛ در محضر خدا معصیت نکنید» و یکی از راه های بنیادین در طرح نور که از سوی نیروی انتظامی اجرا می شود، این است که باید به صورت بینشی در موضوع حیا کار کنیم و به این برسیم که خدا ما را می بیند و اگر این حس در وجود ما تقویت شود، بسیاری از کارها اصلاح می شود.
نویسنده کتاب نظریه حکومت تربیت محور افزود: سومین اصل در روابط چهارگانه، رابطه خود با خلق است و امام ششم فرمود «دانستم که رزق و روزی مرا دیگری نمی خورد؛ پس آرام شدم.» امروز اضطراب در جوامع بشری زیاد است و سن امید به زندگی خیلی پایین آمده است. امام صادق (ع) یکی از راه های کسب آرامش را در این مساله می داند که انسان بداند رزق او تقسیم شده و کسی نمی تواند آن را بخورد.

وی ادامه داد: چنانچه انسان همین موضوع را بداند، به یک آرامش دست پیدا می کند و روابط خود را با دیگران اصلاح می کند. بسیاری از دست اندازی ها و چپاول ها بر اموال دیگران یا حتی دیوار کشیدن به دور خانه ها و گذاشتن پول در صندوقچه ها خود به خود حل می شود و مردم به یک امانتداری اجتماعی دست پیدا می کنند؛ به ویژه زمانی که به برکت رزق و روزی اعتقاد پیدا کنند.

این استاد حوزه در پاسخ به ایرنا درباره اختلاس ها و دزدی های میلیاردی چگونه با این روایت سازگار است، اظهار داشت: یک ضرب المثل داریم که «مال حلال گم نمی شود.» ولی باید توجه داشته باشیم که این مساله به دلیل سوء مدیریت ها و رعایت نکردن اصول مدیریتی و حکمرانی است و ما اصول اسلامی را به درستی رعایت نکرده ایم و به قول معروف ایراد از مسلمانی ماست.

وی تاکید کرد: موضوع رزق یک معنای دقیق و وسیع دارد و فقط شامل موجودی در حساب بانکی نیست. بلکه مثل کوه یخی است که بخش کوچکی از آن پیداست و بخش بزرگ آن معلوم نیست و یک درآمد پنهانی است. مثل عافیت و امنیت یا جوانی. بنا بر این بسیاری از رزق ها فقط رزق ظاهری و مادی نیست. از طرف دیگر باید به خاطر سوء مدیریت، هم مطالبه گری کرد و هم مسئولان در روش ها و اثربخشی های خود تجدیدنظر کنند.

ولدان درباره چهارمین اصل از روابط چهارگانه مسیر زندگی گفت: امام صادق (ع) فرمود «دانستم که پایان کارم مرگ است؛ پس آماده شدم.» اگر انسان بداند در این مسابقه زندگی و بزرگراه حیات که پایان آن با خط درشت نوشته شده «دور زدن ممنوع»؛ در چنین حالی سبک زندگی آدمی، بهشتی می شود و روابط چهارگانه او تنظیم می شود. در واقع آنگاه می فهمیم که دنیا ارزش دل بستن ندارد و قرارگاه نیست.

نویسنده کتاب حکمت ولایی افزود: ما زهد را به معنای دنیاداشتن نمی دانیم؛ بلکه به معنای دلبسته نبودن به دنیا است وگرنه ثروتمند شدن و به دنبال اقتصاد رفتن و مشارکت در تولید یک اصل است و این مسائل در بیان امام صادق (ع) و سیره آن حضرت وجود دارد و بزرگداشت شهادت امام این است که فرمایش امام را در زندگی پیاده کنیم./ایرنا